Στο ιστορικό κέντρο της πόλης της Καλαμάτας, κάτω από το κάστρο των Βιλλαρδουΐνων, στην ομώνυμη πλατεία βρίσκεται ο Μητροπολιτικός Ιερός Ναός Υπαπαντής του Χριστού. Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό κτίριο της πόλης, που θεμελιώθηκε στις 5 Ιανουαρίου 1860 και εγκαινιάστηκε στις 19 Αυγούστου 1873 από τον τότε Αρχιεπίσκοπο Μεσσηνίας Προκόπιο Γεωργιάδη. Το σημείο των εγκαινίων είναι πολύ κοντά στο σημείο που βρισκόταν ο παλιός ναός. Για τον λόγο αυτό, στα νοτιοανατολικά του ναού έχει στηθεί ένας πέτρινος σταυρός υπερυψωμένος και με κιγκλίδωμα στο σημείο που θεωρείται οτι ήταν η Αγία Τράπεζα με μια επιγραφή που γράφει:
<<Η πλαξ αυτή ενθυμίζει ιερόν και άδυτον>>.
Ο Ναός της Υπαπαντής του Σωτήρος είναι ένας ναός χτισμένος σε σταυροειδή εγγεγραμμένο τύπο με τρούλο μεγάλου μεγέθους και νάρθηκα, ενώ διαθέτει και διπλά κωδωνοστάσια. Στους σεισμούς του 1886 και του 1986, ο ναός υπέστη σοβαρές ζημιές, οι οποίες όμως και τις δύο φορές αποκαταστάθηκαν πλήρως.
Από στα σημαντικότερα σημεία του ναού είναι η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, η επονομαζόμενη ''Παναγία Υπαπαντή'', η οποία είναι προστάτιδα και πολιούχος της Καλαμάτας. Σύμφωνα με τον θρύλο η εικόνα βρέθηκε την περίοδος της τουρκοκρατίας από έναν σταβλίτη, μετά από ένα όραμα που είδε. Ο σταβλίτης αυτός, ιπποκόμος του πασά και κρυφοχριστιανός, έβλεπε για τρεις συνεχόμενες μέρες ένα όραμα. Στο όραμα αυτό μια νεαρή μαυροφορεμένη γυναίκα περπατούσε μέσα στον στάβλο, τον πλησίαζε και του έλεγε να ακούσει αυτά που έχει να του πει το άλογο. Όταν ξυπνούσε το πρωί δεν μπορούσε να καταλάβει τι σήμαινε αυτό το όνειρο. Την τρίτη μέρα παρατήρησε ότι το άλογο χτυπούσε το πόδι του συνέχεια σε ένα σημείο. Αφού πήρε άδεια από τον πασά, έσκαψε μαζί με άλλους άντρες και τότε εμφανίστηκε εκεί η εικόνα της Παναγίας. Στο σημείο, λοιπόν, που βρέθηκε η εικόνα χτίστηκε ο νέος ναός της Υπαπαντής του Σωτήρος και τοποθετήθηκε μέσα η εικόνα. Αρχικά βέβαια, αμέσως μετά την εύρεσή της, τοποθετήθηκε στο ναό του Αγίου Γεωργίου, που τότε ήταν μητροπολιτικός, το 1843 μεταφέρθηκε στο ναό Αγίων Κωνσταντίνου Ελένης (μονή Καλογραιών), το 1854 στον επισκευασμένο ναό της Υπαπαντής και από το 1873 βρίσκεται στην σημερινό ναό.